Πανδημία (COVID-19): Οι συμβατικές σχέσεις εκ νέου στην προκρούστεια κλίνη του δικαίου της ανάγκης – Ιδίως οι ρήτρες ανωτέρας βίας
Η πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19) και τα δραστικά μέτρα που έχουν ληφθεί για την αναχαίτισή του έχουν σοβαρό αντίκτυπο στις συμβατικές σχέσεις και το διεθνές εμπόριο. Θέτουν δε τις συμβατικές σχέσεις εκ νέου (μετά την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών) στην προκρούστεια κλίνη του δικαίου της ανάγκης. Στο πλαίσιο της μελέτης, εξετάζονται αρχικά οι βασικές επιπτώσεις της πανδημίας στον χώρο του δικαίου των συμβάσεων, με έμφαση στις σχετικές έκτακτες επεμβάσεις του Έλληνα νομοθέτη μέσω των προσφάτως εκδοθεισών ΠΝΠ. Στην συνέχεια, το ενδιαφέρον στρέφεται στην θεμελιώδη έννοια της ανωτέρας βίας και την εν γένει έννομη σημασία της, εξ επόψεως κυρίως του γενικού ενοχικού δικαίου του ΑΚ (άρ. 288, 336 επ., 340 επ., 380, 388, κοκ). Πέραν όμως του ρυθμιστικού πεδίου του ΑΚ, υπάρχει και η έποψη της συναλλακτικής πρακτικής και της ρητής κατανομής κινδύνων από τα ίδια τα συμβαλλόμενα μέρη (βλ. άρ. 361 ΑΚ), ιδίως μέσω των ρητρών ανωτέρας βίας, που βρίσκονται στο επίκεντρο της μελέτης.
Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις ως μορφή αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας
Aντικείμενο της παρούσας μελέτης αποτελεί η εξέταση της λειτουργίας των βραχυχρόνιων μισθώσεων ακινήτων που καταρτίζονται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας (συνήθως της «Airbnb») στο πλαίσιο της οικονομίας του διαμοιρασμού. Εξετάζονται περαιτέρω τα υποκείμενα της βασικής έννομης σχέσης της βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων, καθώς και οι εφαρμοστέοι κανόνες σε περίπτωση ανώμαλης εξέλιξης της σχέσης αυτής.
Ζητήματα συρροής λόγων μείωσης της ποινής υπό τον νέο Ποινικό Κώδικα
Η έντονη αντιπαράθεση που είχε ανακύψει υπό το καθεστώς ισχύος του προηγούμενου Ποινικού Κώδικα κυρίως ανάμεσα στην νομολογία και την θεωρία αναφορικά με το εφαρμοστικό πεδίο του άρθρου 85 ΠΚ οδήγησε τον νομοθέτη στην αντικατάστασή του στον νέο Ποινικό Κώδικα. Στην νέα μορφή του άρθρου 85 ΠΚ υιοθετήθηκε το σύστημα της “μερικής περαιτέρω ελάττωσης” του ήδη μειωμένου πλαισίου ποινής (ή της μεταβολής, επί το ηπιότερον, του είδους της ποινής) όταν συντρέχουν περισσότεροι λόγοι μείωσης. Μια απροσδόκητη νομολογιακή εξέλιξη λίγο πριν από την εκπνοή της ισχύος του προηγούμενου Ποινικού Κώδικα παρέχει αφορμή για την ανάδειξη των προβλημάτων ερμηνείας και εφαρμογής του άρθρου 85 ΠΚ στην διαχρονική του εξέλιξη.
Υποχρεώσεις τραπεζών κατά τη διάθεση σύνθετων ομολογιών
Από το πλήθος των υποχρεώσεων που υπέχουν τα πιστωτικά ιδρύματα κατά τη διάθεση σύνθετων ομολογιών, στην παρούσα μελέτη εξετάζονται εκείνες οι υποχρεώσεις που στοχεύουν στην αποτροπή της διάθεσης τέτοιων σύνθετων ομολογιών σε πελάτες των οποίων το επενδυτικό προφίλ δεν είναι συμβατό με πολύπλοκα στη σύλληψή τους επενδυτικά προϊόντα (mis-selling).
“Idem”: Η ταυτότητα της δικονομικής πράξης σε ευρωενωσιακό επίπεδο ως όρος της αρχής “ne bis in idem”
Στην δημοσιευόμενη μελέτη επιχειρείται να προσδιορισθεί η έννοια του κριτηρίου της “ίδιας πράξης” κατά την εφαρμογή της αρχής “ne bis in idem” σε ευρωενωσιακό επίπεδο. Προς τον σκοπό αυτόν εξετάζεται η θεωρητική βάση της αρχής “ne bis in idem”, η οποία όμως δεν εντοπίζεται, όπως παγίως γίνεται δεκτό, στην αρχή της ασφάλειας δικαίου και την υπερίσχυση αυτής έναντι της αρχής της ουσιαστικής δικαιοσύνης, αλλά προκύπτει ορθότερα μέσα από την δογματική των ατομικών δικαιωμάτων. Η οπτική αυτή, πέραν του ότι αναδεικνύει την ατομική-υποκειμενική φύση και λειτουργία της αρχής “ne bis in idem” τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνικό επίπεδο, δύναται παράλληλα να οδηγήσει στην διατύπωση συγκεκριμένων συμπερασμάτων ως προς τα επιμέρους στοιχεία της αρχής, εν προκειμένω ως προς το κριτήριο του “idem”. Τα συμπεράσματα δε που προκύπτουν επιχειρείται να αξιοποιηθούν προκειμένου να αποσαφηνιστεί έτι περαιτέρω ο τρόπος με τον οποίον οριοθετεί το ΔΕΕ την έννοια του “idem” κατά την ερμηνεία των άρθρων 54 ΣΕΣΣ και 50 ΧΘΔΕΕ.
Κοινοί μέτοχοι σε εταιρίες της ίδιας σχετικής αγοράς και ενωσιακό δίκαιο του ανταγωνισμού
Σύμφωνα με πρόσφατες οικονομικές μελέτες σε επιχειρηματικούς κλάδους υψηλής συγκέντρωσης των ΗΠΑ, η συμμετοχή κοινών επενδυτών, κυρίως θεσμικών, στο κεφάλαιο εταιριών που δραστηριοποιούνται στην ίδια σχετική αγορά, έχει ως συνέπεια τη χαλάρωση του μεταξύ τους ανταγωνισμού. Στην παρούσα μελέτη διατυπώνεται η άποψη ότι ο έλεγχος κοινών συμμετοχών δεν είναι εύλογο να εξαρτάται από την ομόφωνη αποδοχή των πορισμάτων των οικονομικών μελετών επί των συνεπειών των κοινών συμμετοχών στον ανταγωνισμό, γιατί αυτό θα ισοδυναμούσε με άρνηση οποιασδήποτε παρέμβασης. Δεδομένου ότι το ισχύον ενωσιακό δίκαιο δεν παρέχει ικανοποιητικές λύσεις, προτείνονται προς συζήτηση μέτρα που προστατεύουν τον ανταγωνισμό χωρίς να θίγουν ουσιωδώς την ελευθερία επενδυτικών επιλογών.
Σκέψεις και προβληματισμοί σχετικά με την διάταξη του άρθρου 85 παρ. 2 του νέου Ποινικού Κώδικα
Με την διάταξη του άρθρου 85 παρ. 2 του νέου Ποινικού Κώδικα θεσμοθετείται ευθέως, ως νέα ελαφρυντική περίσταση του άρθρου 84 του νέου Ποινικού Κώδικα (ή ως ειδική ελαφρυντική περίσταση συνεπαγομένη μείωση της ποινής κατά το μέτρο του άρθρου 83 αυτού), η κατά την προδικασία ομολογία της ενοχής του κατηγορουμένου, η οποία συμβάλλει στην έγκαιρη απονομή της δικαιοσύνης. Σε κάθε περίπτωση με την διάταξη του άρθρου 85 παρ. 2 του νέου ΠΚ ο νομοθέτης, όταν συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις, ενδεικνύει την υπαγωγή και της εν λόγω ομολογίας στις ελαφρυντικές περιστάσεις του άρθρου 84, οι οποίες ούτως ή άλλως προσδιορίζονται ενδεικτικώς και όχι περιοριστικώς υπ’ αυτού. Στην ομολογία ενοχής του κατηγορουμένου που συμβάλλει στην έγκαιρη απονομή της δικαιοσύνης και συνιστά ελαφρυντική περίσταση συγκαταλέγεται, για την ταυτότητα του νομικού λόγου, η επ’ ακροατηρίω όμοια ομολογία ενοχής, πέραν της ομολογίας κατά την προδικασία, εφόσον ο νομοθέτης εκφράσθηκε στενότερον σε σχέση με την βούλησή του κατά την θέσπιση της διάταξης του άρθρου 85 παρ. 2 του νέου ΠΚ.
Η ποινική αντιμετώπιση του ανακριτικού υπαλλήλου που προκαλεί την απαλλαγή του υπαιτίου
Στην μελέτη αρχικά παρουσιάζονται τα προβλήματα που είχαν ανακύψει στην θεωρία και στην νομολογία από την ερμηνεία του όρου “πρόκληση απαλλαγής” του άρθρου 239 εδ. β’ του προηγούμενου Ποινικού Κώδικα. Ακολούθως, ελέγχεται η κατάργηση της προκλήσεως της απαλλαγής του υπαιτίου ως τρόπου τέλεσης του ποινικού αδικήματος της κατάχρησης εξουσίας στον νέο Ποινικό Κώδικα. Τέλος, προτείνονται ορισμένες λύσεις με βάση την μέχρι τώρα νομολογιακή επεξεργασία του άρθρου 239 εδ. β’ του προηγούμενου Ποινικού Κώδικα.