Πενταμελές Εφετείο Αθηνών 434/2022, 971/2022, 1399/2022
Δικαίωμα μετάφρασης. Παράσταση προς υποστήριξη της κατηγορίας στα αδικήματα της δωροδοκίας υπαλλήλου, δωροδοκίας στον ιδιωτικό τομέα και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομη δραστηριότητα. Δικαίωμα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης και δικαίωμα εξέτασης μαρτύρων. Απολογία στην αλλοδαπή και προδικαστικές καταθέσεις μαρτύρων.
Κώλυμα για το οποίο η δίκη μπορεί να διακοπεί είναι και η ανάγκη μετάφρασης ουσιωδών εγγράφων ή χωρίων εγγράφων. Η απόφαση που συνεπάγεται την στέρηση της ελευθερίας ενός προσώπου, το έγγραφο απαγγελίας της κατηγορίας, το κλητήριο θέσπισμα και ολόκληρο το παραπεμπτικό βούλευμα, καθώς και οποιαδήποτε δικαστική απόφαση σχετική με την κατηγορία θεωρούνται ουσιώδη έγγραφα. Τα πρακτικά των συνεδριάσεων των δικαστηρίων δεν αποτελούν κατ’ αρχήν ουσιώδη έγγραφα· ωστόσο, μέρος των πρακτικών δύναται να χαρακτηριστεί ως ουσιώδες χωρίο που χρήζει μετάφρασης, αν η εισαγγελική πρόταση περί της ενοχής, περί της μη συνδρομής ελαφρυντικών περιστάσεων στο πρόσωπο του κατηγορουμένου που αγνοεί την ελληνική και περί της επιβλητέας σε αυτόν ποινής κατατέθηκε γραπτώς μετά από την προφορική της ανάπτυξη και ταυτοχρόνως η απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου παρέπεμψε στο περιεχόμενο αυτής της εισαγγελικής πρότασης, καθιστώντας με τον τρόπο αυτόν την εισαγγελική πρόταση τμήμα της αιτιολογίας της.
Δικαίωμα παράστασης προς υποστήριξη της κατηγορίας έχει μόνον ο κατ’ άμεσον τρόπο ζημιωθείς σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα από την αξιόποινη πράξη του δράστη. Αν ο κανόνας δικαίου που παραβιάσθηκε αφορά μόνον στην προστασία του γενικού συμφέροντος ή του συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου και όχι των ιδιωτών, τότε το συμφέρον του ζημιωθέντος θίγεται εμμέσως και ο τελευταίος δεν έχει δικαίωμα υποστήριξης της κατηγορίας. Με τις διατάξεις σχετικά με το έγκλημα της δωροληψίας και της δωροδοκίας στον ιδιωτικό τομέα προστατεύονται υπερατομικά έννομα αγαθά ευρύτερου δημόσιου ενδιαφέροντος και όχι αγαθά σχετικά με την λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας, ενώ η περιουσιακή βλάβη δεν τυποποιείται αυτοτελώς ως στοιχείο της αντικειμενικής τους υπόστασης· επομένως, για τα εγκλήματα αυτά δεν παρέχεται νόμιμο έρεισμα προς παράσταση υποστήριξης της κατηγορίας. Η ρύθμιση για την νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα αποσκοπεί στην προστασία υπερατομικών εννόμων αγαθών και αφορά στην απονομή της δικαιοσύνης. Η βλάβη και η ζημία ιδιώτη που προκαλείται από την τέλεση της αξιόποινης αυτής πράξης είναι έμμεση, με συνέπεια να μην δικαιολογείται εκ μέρους του ζημιωθέντος παράσταση προς υποστήριξη της κατηγορίας· ωστόσο, με την πράξη της νομιμοποίησης είναι δυνατόν να συμπροσβάλλονται ιδιωτικά έννομα αγαθά, και δη του αμέσως ζημιωθέντος από το βασικό έγκλημα, αν η αρχική προσβολή με το βασικό έγκλημα εμβαθύνεται με την μετέπειτα πράξη της νομιμοποίησης, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το βασικό αδίκημα στρέφεται κατά της ιδιοκτησίας και των περιουσιακών δικαιωμάτων. Κατά την γνώμη της μειοψηφίας, με την τυποποίηση του εγκλήματος της δωροδοκίας ή δωροληψίας στον ιδιωτικό τομέα δεν προστατεύονται μόνο κοινά έννομα αγαθά. Ο ΟΤΕ είτε ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου που ασκούσε επιχείρηση δημόσιας ωφέλειας εξυπηρετώντας προνομιακά την παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών στο κοινό, διότι θίγεται το κύρος και η αξιοπιστία του ως οργανισμού, είτε ως εργοδότης επιχείρησης του ιδιωτικού τομέα, της οποίας εργαζόμενοι κατά την άσκηση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας τέλεσαν πράξεις δωροδοκίας ή δωροληψίας παραβιάζοντας με τον τρόπο αυτό την υποχρέωση πίστης τους προς αυτόν, αποσταθεροποιώντας τις σχέσεις της επιχείρησης στις συναλλαγές της με τις άλλες επιχειρήσεις και θέτοντας τουλάχιστον υπό διακινδύνευση την περιουσία της με την μετακύλιση του δώρου στο κόστος της προμήθειας, είναι άμεσα ζημιωθείς από το αδίκημα αυτό και νομιμοποιείται ενεργητικά σε δήλωση παράστασης για την υποστήριξη της κατηγορίας. Παθόν κατ’ άμεσο τρόπο από το έγκλημα της νομιμοποίησης, εφόσον τα προστατευόμενα έννομα αγαθά διαφέρουν από εκείνα του βασικού εγκλήματος που προηγείται, είναι το Δημόσιο, του οποίου πλήττονται άμεσα τα συμφέροντα. Το έννομο αγαθό που προσβάλλεται από το βασικό έγκλημα εκ του οποίου προέρχεται η παράνομη περιουσία προστατεύεται και διά της θεσπίσεως του εγκλήματος της νομιμοποίησης, διότι με την τελευταία εμβαθύνεται η αρχική προσβολή του εννόμου αγαθού. Επομένως, ο ΟΤΕ, αφού είναι αμέσως ζημιωθείς από το κύριο έγκλημα, νομιμοποιείται ενεργητικώς σε παράσταση πολιτικής αγωγής κατά των κατηγορουμένων στο έγκλημα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα.
Η απολογία του κατηγορουμένου που δόθηκε σε αλλοδαπή δικαστική αρχή στο πλαίσιο εξέτασης συναφών (κατά την έννοια του άρ. 128 περ. α΄ ΚΠΔ) εγκλημάτων δεν μετατρέπεται σε απλό έγγραφο με μόνη την συσχέτισή της στην επίδικη υπόθεση, ούτε δύναται να αναγνωστεί ολόκληρη, διότι με τον τρόπο αυτόν προσβάλλεται το δικαίωμα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης του κατηγορουμένου, το οποίο αποτελεί ειδικότερη έκφανση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη κατ’ άρ. 6 ΕΣΔΑ. Η ανάγνωση και η αποδεικτική αξιοποίηση προδικαστικής κατάθεσης μάρτυρα δεν είναι δυνατές, εφόσον δεν βεβαιώνεται το ανέφικτον της εμφάνισής του και δεν συναινεί ο κατηγορούμενος (άρ. 363 ΚΠΔ).