Πανδημία (COVID-19): Οι συμβατικές σχέσεις εκ νέου στην προκρούστεια κλίνη του δικαίου της ανάγκης – Ιδίως οι ρήτρες ανωτέρας βίας
Η πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19) και τα δραστικά μέτρα που έχουν ληφθεί για την αναχαίτισή του, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, έχουν σοβαρό αντίκτυπο στις συμβατικές σχέσεις και το διεθνές εμπόριο. Θέτουν δε τις συμβατικές σχέσεις εκ νέου (μετά την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών) στην προκρούστεια κλίνη του δικαίου της ανάγκης. Στο πλαίσιο της μελέτης, εξετάζονται αρχικά οι βασικές επιπτώσεις της πανδημίας στον χώρο του δικαίου των συμβάσεων, με έμφαση στις σχετικές έκτακτες επεμβάσεις του Έλληνα νομοθέτη μέσω των προσφάτως εκδοθεισών ΠΝΠ. Στην συνέχεια, το ενδιαφέρον στρέφεται στην θεμελιώδη έννοια της ανωτέρας βίας και την εν γένει έννομη σημασία της, εξ επόψεως κυρίως του γενικού ενοχικού δικαίου του ΑΚ (άρ. 288, 336 επ., 340 επ., 380, 388, κοκ). Πέραν όμως του ρυθμιστικού πεδίου του ΑΚ, υπάρχει και η έποψη της συναλλακτικής πρακτικής και της ρητής κατανομής κινδύνων από τα ίδια τα συμβαλλόμενα μέρη (βλ. άρ. 361 ΑΚ). Είναι, πράγματι, ευρέως διαδεδομένη στην συμβατική πρακτική η συνομολόγηση, μεταξύ άλλων, ρητρών ανωτέρας βίας και δυσχέρειας εκπλήρωσης (force majeure / hardship clauses), καθώς επίσης και ρητρών ουσιώδους δυσμενούς μεταβολής των συνθηκών (material adverse change clauses). Ιδίως οι ρήτρες ανωτέρας βίας, που θα βρεθούν στο επίκεντρο της μελέτης, προβλέπουν επιμέρους περιστατικά ανωτέρας βίας, καθώς και τις συνέπειες της επέλευσής τους. Η ενεργοποίηση ή μη, δε, των ρητρών αυτών αποτελεί ένα ζήτημα που ήδη απασχολεί εντόνως την πράξη. Γι’ αυτό και εξετάζονται διεξοδικά οι επιμέρους παράμετροι από τις οποίες εξαρτάται η ενεργοποίηση μιας ρήτρας ανωτέρας βίας, καθώς και οι συνέπειες που αυτή επιφέρει, με αναφορά μάλιστα και σε συγκεκριμένα παραδείγματα (λ.χ. από τον τουριστικό κλάδο), σε συνδυασμό δε και με ειδικές ρυθμίσεις που περιέχονται σε έκτακτες επεμβάσεις του νομοθέτη αναφορικά ιδίως με το φλέγον ζήτημα της δυνατότητας αναζήτησης προκαταβολών μετά την καταγγελία μιας συμβάσεως λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας (βλ. άρ. 71 της ΠΝΠ της 13.04.2020).
Δείτε περισσότερα εδώ.