ΛΕΥΚΑ ΚΟΛΑΡΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ

Παρά τις διαφοροποιήσεις σε επιμέρους ζητήματα, λίγοι θα διαφωνούσαν με τη θέση ότι η οικονομία έχει αναδειχθεί στον πλέον καθοριστικό παράγοντα διαμόρφωσης της σύγχρονης κοινωνικής οργάνωσης τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο, υποσκελίζοντας το ρόλο της ιδεολογίας και της πολιτικής. Η παρούσα μελέτη διερευνά τον τρόπο με τον οποίο η οικονομική δραστηριότητα συναντάται με το εγκληματικό φαινόμενο, κάτι που έχει αποτυπωθεί εννοιολογικά κυρίως με τους όρους οικονομικό έγκλημα και έγκλημα του λευκού κολάρου. Ο δεύτερος όρος λογίζεται ευρύτερος του πρώτου, δεδομένου ότι δεν ταυτίζεται ούτε περιορίζεται σε συγκεκριμένες, ποινικά τυποποιημένες προσβολές, που στρέφονται κατά του εννόμου αγαθού της περιουσίας ή σημαντικών πτυχών της οικονομίας, αλλά περιλαμβάνει και περιπτώσεις που το υπό διακύβευση αγαθό αφορά στην ίδια τη ζωή ή και σε περιστατικά, η θεσμική αποτύπωση των οποίων αντιστοιχεί με αστικές, διοικητικές και εμπορικές παραβάσεις. Η μεγαλύτερη, ωστόσο, ιδιαιτερότητα του εγκλήματος του λευκού κολάρου σχετίζεται με την επίκλησή του προκειμένου να περιγραφούν συμβάντα, τα οποία δεν χαίρουν κανονιστικής κωδικοποίησης. Με αυτόν τον τρόπο, αποκαλύπτεται και η ποιοτική διαφοροποίηση του, η οποία υπαγορεύει ότι η κριτική μελέτη των εγκλημάτων του λευκού κολάρου δεν καθηλώνεται σε μια «νομική» αντίληψη για το κόσμο και στη θετικιστική αντανάκλαση της, αλλά αναζητά απαντήσεις στο σύστημα οικονομικής παραγωγής, στην κρατική οργάνωση, στις κοινωνικές σχέσεις και στους εξουσιαστικούς συσχετισμούς.

Σε αυτό το πλαίσιο, στο πρώτο μέρος της μελέτης επιχειρείται η αναλυτική καταγραφή της εγκληματολογικής συζήτησης, εντός της οποίας αναδύθηκε και σφυρηλατήθηκε η έννοια του εγκλήματος του λευκού κολάρου. Στο δεύτερο μέρος, παρουσιάζεται η γενεαλογία της έννοιας μέσα από τη διαλεκτική της αναμέτρηση με κοινωνικά φαινόμενα και πολιτικά προτάγματα. Στο τρίτο και τελευταίο μέρος, εξετάζεται κριτικά ο τρόπος αντιμετώπισης του εν λόγω φαινομένου, λαμβάνοντας υπόψη αφενός την κοινωνική βλάβη που παράγει σε πραγματικό-κοινωνικό επίπεδο και αφετέρου την αποτυχία μιας αμιγώς ποινικής ρύθμισής του σε κανονιστικό επίπεδο, ώστε να διερευνηθούν οι εναλλακτικές που διανοίγονται στην προοπτική ενίσχυσης της κοινωνικής δικαιοσύνης.