ΑΠ 1553/2017

Περίληψη απόφασης: Υπεξαίρεση αντικειμένου ιδιαιτέρως μεγάλης αξίας. Τόπος τέλεσης: Πότε υπάρχει εσφαλμένη ερμηνεία και πότε εσφαλμένη εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. – ­Πότε υπάρχει έλλειψη νομίμου βάσεως. – Πότε υπάρχει υπέρβαση εξουσίας. – Έννοια “τόπου τέλεσης” της πράξης και ειδικότερα της υπεξαίρεσης. – Ορθώς και άνευ υπερβάσεως εξουσίας καταδικάσθηκε για υπεξαίρεση αντικειμένου ιδιαιτέρως μεγάλης αξίας από εντολοδόχο ο κατηγορούμενος, αφού η απόφασή του προς ιδιοποίηση ελήφθη μεν στην Αγγλία, όπου διέμενε, η πράξη όμως συντελέσθηκε, με την αποστολή του εμβάσματος των 30.000 ευρώ και όχι των 92.443 ευρώ, που όφειλε, με την εξωτερίκευση της βούλησής του να ιδιοποιηθεί το τελευταίο αυτό ποσό, στην Νάουσα, όπου έπρεπε να εκπληρωθεί η χρηματική οφειλή προς τον εγκαλούντα συνεταιρισμό.

Κείμενο απόφασης: Κατά το άρ. 510 παρ. 1 στοιχ. Ε΄ του ΚΠΔ, λόγο αναιρέσεως της αποφάσεως αποτελεί και η εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Εσφαλμένη ερμηνεία τέτοιας διατάξεως υπάρχει, όταν το δικαστήριο αποδίδει σ’ αυτήν διαφορετική έννοια από εκείνη που πραγματικά έχει, εσφαλμένη δε εφαρμογή συντρέχει όταν το δικαστήριο δεν υπήγαγε σωστά τα πραγματικά περιστατικά που δέχθηκε ότι προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στη διάταξη που εφάρμοσε. Περίπτωση εσφαλμένης εφαρμογής ουσιαστικής ποινικής διατάξεως υπάρχει και όταν η διάταξη αυτή παραβιάζεται εκ πλαγίου, πράγμα που συμβαίνει όταν στο πόρισμα της αποφάσεως που περιλαμβάνεται στο συνδυασμό του διατακτικού με το σκεπτικό αυτής και ανάγεται στα στοιχεία και στην ταυτότητα του οικείου εγκλήματος, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτος ο έλεγχος της ορθής ή μη εφαρμογής του νόμου, οπότε η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση (ΑΠ 1208/2016, ΑΠ 1030/2016). Εξάλλου, κατά την έννοια της διάταξης του άρ. 510 παρ. 1 στοιχ. Η ΚΠΔ υπέρβαση εξουσίας, που ιδρύει τον από τη διάταξη αυτή προβλεπόμενο λόγο αναίρεσης υπάρχει, όταν το Δικαστήριο άσκησε δικαιοδοσία που δεν του παρέχεται από το νόμο ή υφίσταται μεν τέτοια δικαιοδοσία, δεν συντρέχουν όμως οι όροι οι οποίοι του παρέχουν την εξουσία να κρίνει στη συγκεκριμένη περίπτωση ή όταν αρνείται να ασκήσει δικαιοδοσία, η οποία του παρέχεται από το νόμο στη συγκεκριμένη περίπτωση αν και συντρέχουν οι απαιτούμενοι γι’ αυτό κατά νόμο όροι (ΑΠ 1795/2016, ΑΠ 1455/2016). Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρ. 375 ΠΚ, όποιος ιδιοποιείται παράνομα ξένο κινητό πράγμα, που περιήλθε στην κατοχή του με οποιονδήποτε τρόπο, τιμωρείται κατά τις διακρίσεις του άρθρου αυτού, ενώ, σύμφωνα με το άρ. 16 ΠΚ τόπος τέλεσης της πράξης θεωρείται ο τόπος, όπου ο υπαίτιος διέπραξε ολικά ή μερικά την αξιόποινη ενέργεια, καθώς και ο τόπος όπου επήλθε το αξιόποινο αποτέλεσμα. Ειδικότερα, ως τόπος τέλεσης του εγκλήματος της υπεξαίρεσης θεωρείται εκείνος στον οποίο έλαβε χώρα η ιδιοποίηση, η εξωτερική εκείνη ενέργεια, η οποία συνιστά εξουσίαση του πράγματος κατά τρόπο που ταιριάζει μόνο στον ιδιοκτήτη του, όταν δε η εξωτερική αυτή ενέργεια γίνεται με τη δήλωση βουλήσεως του δράστη, τότε ως τόπος τελέσεως θεωρείται, τόσον αυτός στον οποίο εκδηλώθηκε η βούληση του δράστη, όσο και εκείνος στον οποίο η δήλωση αυτή περιήλθε σε γνώση του κυρίου (ΑΠ 2334/2004), λαμβανομένου υπόψη ότι η ιδιοποίηση συντελείται με την εξωτερίκευση της πρόθεσης να ενσωματωθεί το ξένο πράγμα στην περιουσία του δράστη (ΑΠ 1596/2000). Στην προκειμένη περίπτωση ο ήδη αναιρεσείων καταδικάστηκε με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση σε ποινή κάθειρξης πέντε ετών για υπεξαίρεση ιδιαίτερα μεγάλης αξίας από εντολοδόχο, η οποία έλαβε χώρα στη Νάουσα. Κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο ο κατηγορούμενος ισχυρίστηκε ότι τόπος τέλεσης του αδικήματος είναι το Λονδίνο, όπου βρίσκεται η μόνιμη κατοικία του και όπου εκδηλώθηκε η βούλησή του προς υπεξαίρεση του επιδίκου ποσού. Το Δικαστήριο της ουσίας απέρριψε τον ισχυρισμό αυτό με την αιτιολογία ότι «... η τέλεση της ως άνω πράξης πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 16 ΠΚ στη Νάουσα, στις 19.10.2001, όταν ο κατηγορούμενος απέστειλε στον εγκαλούντα (Συνεταιρισμό) το ποσό των 30.000 ευρώ και όχι αυτό των 92.443 ευρώ, που όφειλε, εξωτερικεύοντας προς τον εγκαλούντα τη βούλησή του να ιδιοποιηθεί το τελευταίο ποσό, απορριπτόμενου του σχετικού αυτοτελούς ισχυρισμού του κατηγορουμένου ότι τόπος τελέσεως της ως άνω πράξης του είναι το Λονδίνο και όχι η Νάουσα κατ’ άρ. 6 του ΠΚ, εφόσον με τη λήψη του ποσού των 30.000 ευρώ από τον εγκαλούντα στις 19.10.2001 του γνωστοποιήθηκε πανηγυρικά ότι ο κατηγορούμενος ιδιοποιείται το ως άνω οφειλόμενο ποσό των 92.443 ευρώ». Με την παραπάνω παραδοχή της η προσβαλλόμενη απόφαση ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε το νόμο και ειδικότερα το άρ. 16 ΠΚ, αφού, κατά τα γενόμενα από αυτήν δεκτά, ναι μεν η απόφαση του κατηγορουμένου προς ιδιοποίηση ελήφθη στην Αγγλία, όμως, η μεν απόφαση εκδηλώθηκε, η δε ιδιοποίηση συντελέστηκε, με την αποστολή του εμβάσματος των 30.000 ευρώ στην Ελλάδα και ειδικότερα, στη Νάουσα, όπου είναι και ο τόπος εκπληρώσεως της οφειλής, αφού αυτή, ως χρηματική ήταν εκπληρωτέα στην Ελλάδα, κατά την ερμηνευτική διάταξη του άρ. 321 ΑΚ, όπως άλλωστε δεν αμφισβητεί ο αναιρεσείων. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι ο τόπος τελέσεως του ενδίκου αδικήματος, όχι επειδή εκεί επήλθε η ζημία του κυρίου, όπως αβάσιμα ισχυρίζεται ο αναιρεσείων, αλλά επειδή εκεί εκδηλώθηκε, κατά τα προεκτεθέντα, η ενέργεια (αποστολή του εμβάσματος), η οποία φανέρωσε τη βούλησή του προς παράνομη ιδιοποίηση του επιδίκου ποσού.

Συνεπώς, ο 1ος λόγος της αίτησης αναίρεσης εκ του άρ. 510 παρ. 1 περ. Ε΄ ΚΠΔ, με τον οποίο ο αναιρεσείων αιτιάται την προσβαλλόμενη απόφαση για εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή της ουσιαστικής διάταξης του άρ. 16 ΠΚ περί του τόπου τέλεσης της πράξης, με το να δεχθεί, ότι αυτός είναι η Ελλάδα και όχι η Αγγλία, πρέπει να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμος. Επίσης και ο συναφής 2ος λόγος αναίρεσης με τον οποίο ο αναιρεσείων αποδίδει στην προσβαλλόμενη απόφαση την πλημμέλεια εκ του άρ. 510 παρ. 1 περ. Η ΚΠΔ, με την αιτίαση ότι το Δικαστήριο ουσίας καθ’ υπέρβαση της εξουσίας του απέρριψε το αίτημα του αναιρεσείοντα να αναβληθεί η υπόθεση, προκειμένου να γνωμοδοτήσει το Ινστιτούτο Διεθνούς και Αλλοδαπού Δικαίου περί του ζητήματος, εάν η πράξη της υπεξαίρεσης είναι αξιόποινη και στην Αγγλία, κατά το άρ. 6 του ΠΚ, πρέπει να απορριφθεί, διότι στηρίζεται στην εσφαλμένη προϋπόθεση ότι τόπος τέλεσης της πράξης είναι η Αγγλία. […]